Ավարտել է Փարիզի (Սորբոն) համալսարանը (1898): Բ.գ.դ.՝ honoris causa (1935), պրոֆ. (1925), ակադ. (1943)

Դասավանդել է Կ.Պոլսի Գատըգյուղի Արամյան (1893) և Կարինի Սանասարյան (1894) վարժարաններում, Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում (1898–1902), Շուշիի (1902–1904) և Նոր Նախիջևանի (1907–1918) թեմական, Թավրիզի Արամյան (1904–1906) և թեմական-կենտրոնական (1919–1923), Նոր Բայազետի հայկ. (1906–1907), Թեհրանի Հայկազյան (1918–1919) դպրոցներում: ԵՊՀ-ի դասախոս (1923–1925), պրոֆ. (1925–1953): ՀՀԳԱԱ լեզվի ին-տի ավ. գիտաշխատող (1943–1953)

Սլովակիայի ԳԱ թղթ. անդ. (1937), Փարիզի լեզվաբանական ընկերության անդամ (1897)

ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1933): Հ.Աճառյանի անվամբ է կոչվում ՀՀ ԳԱԱ լեզվի ին-տը (1964), Երևանի թիվ 72 միջնակարգ դպրոցը (1966)