Աստղիկ Սողոյանը ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Մ. Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի արտասահմանյան գրականության, գրական կապերի և գրականության տեսության բաժնի գիտաշխատող է, զբաղվում է գրական կապերի ուսումնասիրությամբ: Տարբեր ազգերի գրականությունների համեմատության հարցում օգնում է ռուսերեն, անգլերեն և ֆրանսերեն լեզուների իմացությունը: Գիտական տեքստերի մշակման ընթացքում կարևում է տեքստի բնօրինակ լեզվին տիրապետելը: Հարցին, թե ի՛նչ քայլեր պետք է ձեռնարկի Հայաստանում գործող գիտնականը համընդհանրացման (գլոբալիզացիա) գործընթացին զուգահեռ, նշում է, որ համընդհանրացման իրողությունից օգտվելու համար առանցքային քայլերից են գիտության արդիականացումը, արտերկրի գիտական կենտրոնների հետ համագործակցությունների խրախուսումը և գիտական արդյունքի միջազգայնացումը:

- "Scopus" [1], "WOS" [2] գիտատեղեկատվական շտեմարանները մեծ դռներ են բացում գիտնականների առջև՝ հնարավորություն ստեղծելով գիտական արդյունքը ներկայացնելու լայն գիտական հանրությանը: Հայաստանյան հումանիտար գիտությունը (նաև հայագիտությունը) մեծ մասամբ փակված է հայաստանյան շրջանակներում, բայց դրա միջազգայնացումը ժամանակի հրամայականն է:

- Ի՞նչ հրապարակումներ ունեք միջազգային ամսագրերում:   

- Այս պահին տպագրված է մեկ գիտական հոդված "Nikolay Gogol and Raphael Patkanyan: the Philosophy of Horror" [3] "Web of Science" գիտատեղեկատվական շտեմարանում ընդգրկված ամսագրում: Հոդվածը նվիրված է Ռափայել Պատկանյանի և Նիկոլայ Գոգոլի սարսափ ստեղծագործությունների զուգադրական քննությանը, թե ինչ ազդեցություն են ունեցել ռուս գրողի երկերը հայ հեղինակի աշխարհընկալման և մտածողության վրա, և ինչ կառուցվածքային ու գաղափարաբովանդակային շերտեր է վերցրել Պատկանյանը: Գոգոլի սարսափ ստեղծագործությունները բազմակողմանիորեն ուսումնասիրված են, բայց Պատկանյանի սարսափը ո՛չ ինքնին, ո՛չ էլ ռուս հեղինակի հետ հարաբերության համատեքստում չի դիտարկվել: Խնդրին մասամբ անդրադարձել է միայն գրականագետ Ելենա Ալեքսանյանը: Մեր հոդվածում առաջ քաշված խնդիրները հայագիտության շրջանակում դիտարկվում են առաջին անգամ, և նորից շրջանառության մեջ են դրվում Պատկանյանի՝ վաղուց արդեն մոռացության մատնված գործերը՝ «Խոռթլախ», «Նոր տուն, հին տուն», «Օձի խածած» և այլն, որոնցում գործող անձինք են հայկական բանահյուսության սարսափ կերպարները՝ զոմբի գյոռնափշտիկները, դևերը, փերի «մեզմենե աղեկները», ջիները, հոգիները և այլն: 

- Որքանով տեղյակ եմ, տարին Ձեզ համար հաջողություններով հագեցած է եղել: Մասնակցել եք Ձեր գիտական հետաքրքրությունների շրջանակներում հայտարարված մի շարք մրցույթների  և հաղթող եք ճանաչվել: Որո՞նք են դրանք: 

- Այս տարի առաջին անգամ մասնակցեցի ՀՀ գիտության կոմիտեի կողմից հայտարարված «Երիտասարդ գիտաշխատողների հետազոտությունների աջակցության ծրագիր - 2022» մրցույթին, և մեծ հպարտությամբ պետք է նշեմ, որ մեր հետազոտության թեման շահել է [4]: Թեման նվիրված է հայ-իտալական գրական և արվեստագիտական կապերին ու առնչություններին: Այն կոչվում է «Իտալական կլասիցիզﬕ և ռոմանտիզﬕ ազդեցությունը Վենետիկի Մխիթարյանների ստեղծագործությունների և գրքարվեստի վրա (18- 19-րդ դարեր)»:

- Պահանջվող չափանիշների մեջ կա՞ն կետեր, որոնց համապատասխանելը դժվար է կամ ավելի շատ փորձ է պահանջում:

- Ես ինքս նման բնույթի հայտ լրացնում էի առաջին անգամ, բայց պետք է շեշտեմ, որ որևէ առանցքային դժվարության առջև չենք կանգնել: Եթե տիրապետում ես նյութին, կարողանում ես ճիշտ բաշխել ժամանակը, աշխատանքն ու հնարավորությունները, ապա հայտը լրացնելը մեծ ջանքեր չի պահանջում: 

- Ի՞նչ խմբով եք կատարում ուսումնասիրությունը:

- Թեման ուսումնասիրում ենք երկուսով: Խմբի մյուս անդամը ՀՀ ԳԱԱ Արվեստի ինստիտուտի ասպիրանտ է: Մեր ուսումնասիրության թեման միջգիտակարգային է, ես քննում եմ գրականագիտական հայեցակարգերը, իսկ ինքը՝ արվեստաբանական:

- Թեմայի շրջանակներում ո՞վ է Ձեր գիտական խորհրդատուն արտերկրից: 

- Հայագետ Զարուհի Պողոսյանն [5] է՝ Ֆլորենցիայի համալսարանից (Università degli Studi di Firenze (SAGAS)), ով իր գիտելիքներով և խորհուրդներով ուղեկցելու է մեզ գիտական աշխատանքի ողջ ճանապարհին:

- Ընտրված թեմայի վերաբերյալ կա՞ն մինչ Ձեզ կատարված ուսումնասիրություններ հայաստանյան հեղինակների կողմից:

- Մխիթարյանների գիտագրական գործունեության վերլուծությունն ու արժևորումը սկսվել է դեռևս 1850-ական թվականներից: Խնդրին անդրադարձել են և՛ Հայաստանի, և՛ Սփյուռքի հեղինակները: Մենք փորձում ենք խնդրին նայել ժամանակակից հայացքով՝ կիրառելով տեսական վերջին ձեռքբերումները:

- Որո՞նք են ուսումնասիրության ընթացքում Ձեր առջև դրված խնդիրները:

- Աշխատանքի հիմնական նպատակը չի եղել զուտ արտաքին ընդհանրությունները ցույց տալը կամ ներկայացնելը հնարավոր այն նմանությունները, որոնք առկա են իտալական և Մխիթարյանների հրատարակությունների միջև: Ծրագրի իրականացման նպատակն ավելի խորքային է և վերաբերում է իտալական գրականությունից հայկականի կրած ազդեցությանը և հայ գրականության նույն այդ ստեղծագործությունների թեմաների ազդեցությանը իտալական արվեստի վրա: Մխիթարյանների հրատարակությունների փորագրապատկերները պատրաստել են իտալական վարպետները, սակայն ստեղծվելիք նկարների բովանդակության մասին նրանց պատմել և այդ թեմաներով հայ պատմիչների գործերի հատվածներն են տրամադրել Մխիթարյանները: Ուստի ինչ-որ առումով մեր ուսումնասիրության խնդիրն է նաև հայկական կլասիցիզմից իտալականի կրած ազդեցության ուսումնասիրությունը:

- Խնդրում եմ անդրադառնալ նաև ԱՊՀ երկրների  երիտասարդ գիտնականների «Գիտություն՝ առանց սահմանների» խորագրով միջազգային համաժողովին Ձեր գրանցած հաջողությանը [6]։ 

- «Պահպանելով ժառանգությունը» խորագրով բաժնում, որում ներկայացված էին բոլոր հումանիտար գիտությունները, իմ հոդվածը գրավեց առաջին մրցանակային տեղը: Մեծ պատիվ էր հատկապես, որ համաշխարհային գրականությանը, լեզվաբանությանը, հնէաբանությանը, ձեռագրագիտությանը, պատմությանը, իրավաբանությանը, փիլիսոփայությանը, քաղաքագիտությանը նվիրված հետաքրքիր ու արժեքավոր զեկուցումների կողքին առանձնացավ իմ աշխատանքը՝ նվիրված հայ գրող Խաչատուր Աբովյանի ստեղծագործությանը: 

- Գիտական այլ ի՞նչ թեմաներով եք հետաքրքրված:

- Հիմնական հետաքրքրությունս հայ և համաշխարհային գրական կապերի ուսումնասիրությունն է: Հեղինակ եմ մի շարք հոդվածների, որոնցում Հակոբ Պարոնյանի արձակը քննվել է Շ. Պերրոյի, Գրիմ եղբայրների, Ջ. Թոլքինի ստեղծագործությունների հետ համեմատության համապատկերում, Խ. Աբովյանի ստեղծագործությունը զուգահեռվել է Ջ. Ռոուլինգի «Հարրի Փոթեր» վիպաշարին, Ռ. Պատկանյանի սարսափ երկերը՝ Գոգոլի նույն ժանրի գործերին: Սիրում են հայ գրականությանը նայել «ոչ սովորական» դիտանկյունից:

Հղումներ

1. Scopus is Elsevier’s abstract and citation database launched in 2004. It covers three types of sources: book series, journals, and trade journals, https://service.elsevier.com/app/answers/detail/a_id/
   15534/supporthub/scopus/#tips.
2. Web of Science is a website that provides subscription-based access to multiple databases that provide comprehensive citation data for many different academic disciplines, https://clarivate.com/webofsciencegroup/solutions/web-of-science/.
3. Albert Makaryan, Astghik Soghoyan, Haykanush Sharuryan, Nikolay Gogol and Raphael Patkanyan: the Philosophy of Horror, Wisdom, 2022, 3 (2), 112-123, DOI: https://doi.org/10.24234/wisdom.v3i2.784.
4. «Երիտասարդ գիտաշխատողների հետազոտությունների աջակցության ծրագիր - 2022» մրցույթի արդյունքում ֆինանսավորման երաշխավորված գիտական թեմաների ցանկը՝ http://scs.am/files/22YR_Winners_list.pdf:
5. Հայագետ Զարուհի Պողոսյանի հոդվածաշարի էջը “Scopus” գիտատեղեկատվական շտեմարանում՝ https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=38261487500:
6. ՀՀ ԳԱԱ երիտասարդ գիտնականների մասին, որոնք ճանաչվել են «Գիտություն առանց սահմանների» համաժողովի մրցանակակիր՝ https://www.sci.am/m/newsview.php?id=619&langid=3:  

Հերմինե Օհանյան