Ամփոփվել են «Երիտասարդ գիտնականների աջակցության ծրագրի» (ԵԳԱԾ) շրջանակներում իրականացվող «Երիտասարդ գիտնականների վերապատրաստման ծրագրի» մրցույթի արդյունքները: ԵԳԱԾ մասնագիտական փորձագիտական խորհրդի կողմից ընտրվել և ֆինանսավորման է երաշխավորվել 15 հայտ: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիան ներկայացնում է հարցազրույցների շարք մրցույթի հաղթող երիտասարդ գիտնականների հետ: 

Մեր զրուցակիցը ՀՀ ԳԱԱ Նալբանդյանի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի նանոգիտության և տեխնոլոգիաների նորարարական կենտրոնի գիտաշխատող Աստղիկ Ցոկոլակյանն է: «‎Նմանատիպ ծրագրերը շատ կարևոր են Հայաստանի նման անցումային երկրների գիտնականների համար՝ արագ զարգացող տեխնոլոգիաների դարաշրջանում գիտական և արդյունաբերական աշխարհի հետ համաքայլ շարժվելու, առաջադեմ գիտական, ինժեներական խմբերի հետ կապեր հաստատելու և զարգանալու առումով», - ասում է երիտասարդ գիտնականը‎:

Ո՞ր գիտական կենտրոնում պետք է անցնեք վերապատրաստում, ի՞նչ թեմայով: 

- «‎Երիտասարդ գիտնականների վերապատրաստման ծրագիր»‎-ը հրաշալի հնարավորություն է ընձեռում ինձ մասնագիտական վերապատրաստում անցնել աշխարհում հայտնի նանո-կենսա-տեխնոլոգիաների կենտրոններից մեկում՝ Գերմանիայի Ախենի համալսարանի ֆորշունգ կենտրոնի նանո և կենսատեխնոլոգիաների ինստիտուտում (Institute of Nano- and Bio- technologies)՝ պրոֆեսոր Մայքլ Շոնինգի գիտական խմբում: Այնտեղ ակտիվ հետազոտություններ են կատարվում՝ նվիրված նանոկառուցվածքային համակարգերի հենքով կենսատվիչների (բիոսենսոր) նախագծմանը, պատրասմանն ու թեստավորմանը։ Ստեղծված են լաբորատոր պայմաններ՝ ժամանակակից պահանջներին համապատասխան գիտահետազոտական աշխատանք կատարելու համար։ 

Մրցույթին ներկայացրել եմ «Դաշտի երևույթի հիման վրա գործող կենսատվիչների պատրաստում և բնութագրում` մետաղական նանոմասնիկների միջոցով դրանց զգայուն մակերևույթի ձևավորմամբ» թեման։ Այն նվիրված է նանոբիոսենսորիկայի ոլորտին, ունի միջգիտակարգային բնույթ, մեր գիտական խմբի հիմնական հետազոտական ուղղություններից մեկն է և ուշադրության է արժանանում ողջ աշխարհում՝ պայմանավորված քաղցկեղածին բջիջների և վիրուսային մասնիկների վաղ հայտնաբերման և համաճարակների կանխարգելման մարտահրավերներով։ 

Վերապատրաստման ընթացքում նախատեսում եմ ծանոթանալ առկա էլեկտրաքիմիական կենսատվիչների պատրաստման ամբողջ գործընթացին, մասնակցել կենսատվիչի համար բարելավված պարամետրերով զգայուն բարակ թաղանթների մշակման հետազոտություններին, ինչպես նաև կենսատվիչի հավաքմանը և դրա թեստավորմանը: 

Վերապատրաստման ծրագիրը կարևոր է մեր կենտրոնի համար, որը կոչված է սպասարկելու նյութագիտության բնագավառի Հայաստանի տասնյակ ուսումնահետազոտական հաստատությունների գիտաուսումնական ծրագրերը։ Այս ընթացքում տարբեր դրամաշնորհային և ենթառուցվածքների զարգացմանն ուղղված հաջողված ծրագրերի միջոցով ձեռք են բերվել Հայաստանում եզակի նշանակության ժամանակակից սարքավորումներ, որոնց պատշաճ շահագործման և սպասարկման համար անհրաժեշտ գիտելիքների և հմտությունների ձեռքբերումը շատ կարևոր է: 

Իմ ատենախոսական աշխատանքը, որն իրականացնում եմ ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու Մկրտիչ Երանոսյանի ղեկավարությամբ, ևս նվիրված է նանոկառուցվածքային բարակ թաղանթների հիման վրա կենսատվիչների պատրաստման և կիրառության հարցերին: Վերապատրաստման ծրագիրը կարևոր է նաև իմ ատենախոսական աշխատանքում դրված խնդիրների լուծման համար անհրաժեշտ նոր գիտելիքների, կարողությունների և հմտությունների ձեռքբերման, միջազգային չափանիշներով ոլորտի առաջատար մասնագետների հետ աշխատանքային փորձի, բարձրակարգ լաբորատոր պայմաններում աշխատանքային մշակույթի յուրացման և բարձ վարկանիշային ամսագրերում տպագրվելու հնարավորությամբ։  

Ինչո՞վ է գիտությունը հետաքրքիր Ձեզ համար, ի՞նչն է ոգեշնչում Ձեզ:

- Դպրոցական տարիքից հետաքրքրվում էի ֆիզիկա առարկայով բնության երևույթների բացատրությունը հասկանալու համար։ Մագիստրատուրայի տարիներին ավելի շատ հետաքրքրվեցի նանոգիտությամբ և նանոտեխնոլոգիաներով, որոնք ամենաարդիական ուղղություններից են 21-րդ դարում։ Բժշկության, էլեկտրոնիկայի և շատ այլ բնագավառների զարգացման հետ զուգընթաց անհրաժեշտություն է առաջանում ավելի ճշգրիտ բժշկական սարքերի և հզոր հաշվողական տեխնոլոգիաների, ավելի էներգախնայող և արդյունավետ լուծումների։

Ձեր գիտական ճանապարհին եղե՞լ են հիասթափություններ, ինչպե՞ս եք հաղթահարել դրանք:

- Հիասթափություններ եղել են: Հաղթահարել եմ գործընկերներիս աջակցությամբ, ինչպես նաև այն համոզմամբ, որ չստացված արդյունքից էլ կարելի է քաղել տեղեկատվություն և դրա միջոցով հասկանալ՝ ինչպես հասնել ցանկալի արդյունքի։ 

Միջազգային համագործակցության համար ի՞նչ խթանների կարիք ունեք:

- Այս պահին մեր թիմը համագործակցում է արտասահմանյան գիտական խմբերի հետ մի քանի թեմաների շրջանակներում։ Գիտական խմբերի և ղեկավարների մակարդակով կա համագործակցելու ցանկություն, կան գաղափարներ: Սակայն արդյունավետ համագործակցության համար կարևոր է նյութերի և սարքերի առկայությունը, որոնց գնումը Հայաստանում, ցավոք, բարդ և երկար գործընթաց է: Փորձը երբեմն կորցնում է իր արդիականությունը նյութերի և անհրաժեշտ պարագաների ձեռք բերման երկար գործընթացների պատճառով։ 

Ինչպե՞ս եք գնահատում պետության աջակցությունը երիտասարդ գիտնականներին:

- Պետության աջակցությունը վերջին տարիներին զգալի է և դրական է անդրադարձել մեծ թվով երիտասարդների՝ դեպի գիտություն ներհոսքի վրա։

Հայաստանում գիտության զարգացման համար ի՞նչ դերակատարում ունեն գիտական նախաձեռնությունները: Տեղեկացվա՞ծ եք «Գիտուժ» նախաձեռնության մասին, աջակցո՞ւմ եք:

- Իհարկե, աջակցում եմ։ Գիտական նախաձեռնությունները մեծ դեր են կատարում գիտության ոլորտում խնդիրների լուծմանն ուղղված քայլերի առաջարկման գործում: Դրական փոփոխություններն արդեն նկատելի են։ 

Եթե չզբաղվեիք գիտությամբ, ինչո՞վ կզբաղվեիք: 

- Կընտրեի հոգեբանությունը:

Ի՞նչ գրքեր եք կարդում, ո՞վ է Ձեր սիրելի հեղինակը:

- Այս պահին Ջոն Ռոնալդ Ռուել Թոլքինի աշխատանքներն եմ հաճախ կարդում։ 

Ի՞նչ նպատակ ունեք Ձեր առջև դրված: 

- Ունեմ նպատակ մեր թիմակիցների հետ գիտության և տեխնոլոգիաների ոլորտների մեջ կապող օղակ դառնալ Հայաստանում և լինել միջազգային մակարդակով մրցունակ։

Մոնիկա Երիցյան