Ամփոփվել են «Երիտասարդ գիտնականների աջակցության ծրագրի» (ԵԳԱԾ) շրջանակներում իրականացվող «Երիտասարդ գիտնականների վերապատրաստման ծրագրի» մրցույթի արդյունքները: ԵԳԱԾ մասնագիտական փորձագիտական խորհրդի կողմից ընտրվել և ֆինանսավորման է երաշխավորվել 15 հայտ: ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիան սկսում է հարցազրույցների շարք ընտրված հայտերի հեղինակների հետ՝ հանրությանը ներկայացնելու համար մրցույթի հաղթող երիտասարդ գիտնականներին: 

Մեր զրուցակիցը ՀՀ ԳԱԱ Նալբանդյանի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի գիտաշխատող Մարիետա Զաքարյանն է:

«‎Երբ լսեցի «‎Երիտասարդ գիտնականների վերապատրաստման ծրագրի»‎ մասին, միանգամից որոշեցի, որ այս հնարավորությունն անպայման փորձելու եմ օգտագործել և մեկնել որևէ գիտական հաստատություն վերապատրաստման: Հայաստանի գիտնականների համար կարևոր է միշտ կապի մեջ լինել այլ երկրներում գործող գիտական կենտրոնների հետ: Դա հնարավորություն է տալիս մնալ գիտության առաջընթացի զարկերակի վրա», - ասում է Մարիետա Զաքարյանը:

Ո՞ր գիտական կենտրոնում պետք է անցնեք վերապատրաստում և ի՞նչ թեմայով: 

- Ներկայացրել եմ «‎Դժվարահալ կերամիկական նյութերի կոմպակտավորում կայծապլազմային եռակալման և ընտրողական լազերային հալեցման եղանակներով»‎ (Consolidation of Refractory Ceramic Materials by Spark Plasma Sintering and Selective Laser Melting) գիտական թեման: Ծրագրով տրվող ֆինանսավորումն ամբողջապես ծածկելու է Էստոնիայի Տալլինի տեխնոլոգիական համալսարանում վերապատրաստվելու համար անհրաժեշտ ծախսերը: Հետազոտության շրջանակներում սովորելու եմ կատարել հաշվարկներ «Thermocalc» ծրագրով: Իրականացնելու եմ այստեղ` իմ և գործընկերներիս կողմից սինթեզված հրակայուն կերամիկական փոշիների բնութագրում, այնուհետև կոմպակտավորում կայծապլազմային եռակալման և ընտրողական լազերային հալեցման եղանակներով (SPS, SLM): Վերջին փուլում իրականացնելու եմ ստացված դետալների բնութագրում և ֆիզիկական ու մեխանիկական հատկությունների ուսումնասիրում:

Ո՞րն է եղել Ձեր մոտիվացիան, որը Դուք ներկայացրել եք մրցույթի հայտում: 

- Մոտիվացիոն նամակի հիմքում դրված են եղել արդեն իսկ առկա համագործակցության մանրամասները, շոշափելի արդյունքները՝ տպագրությունները և համատեղ աշխատանքները, և այդ համագործակցությունը շարունակելու խիստ անհրաժեշտությունը: Ներկայում մեր ինստիտուտը դեռ ամբողջովին զինված չէ այն սարքավորումներով, որոնք անհրաժեշտ են նյութագիտության ոլորտում համապարփակ հետազոտություններ իրականացնելու համար: Ես ներկայացրել եմ իմ ունեցած գործուղումների արդյունքները: Ներկայացրել եմ նաև մեր և Տալլինի տեխնոլոգիական ինստիտուտի միջև բազմակողմ նոր համագործակցության պլանը: Հետազոտական պլանն ուղղված է ամրապնդելու և զարգացնելու վերամշակման պայմանների, արագ ընթացող էկզոթերմ պրոցեսների, ստացված նյութի կառուցվածքի/հատկությունների միջև կապի գործնական հմտությունները, հաշվողական մոդելավորումը և հիմնարար գիտելիքները: Այս ամենի հիմքում նպատակային կիրառությունների համար նանոկառուցվածքային նյութերի պատրաստման մեթոդների արդյունավետության զարգացումն է:

Ո՞վ է Ձեր հայտով հրավիրող կողմը:

- Հրավիրող կողմը Տալլինի տեխնոլոգիական համալսարանն է, մասնավորապես, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Իրինա Հուսսաինովան: Այս մասնագետի, և, առհասարակ, այս համալսարանի ու ՀՀ ԳԱԱ Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի միջև համագործակցություն դեռ վաղուց կա: Իրինա Հուսսաինովան հասցրել է լինել Հայաստանում, իր ղեկավարությամբ ատենախոսական և հետդոկտորական (Postdoc) աշխատանքներ են իրականացրել Քիմիական Ֆիզիկայի ինստիտուտի մի քանի աշխատակիցներ: Այս պահի դրությամբ երկու գիտական հաստատությունների կողմից համատեղ տպագրված մոտ երկու տասնյակ գիտական աշխատանք կա բարձր վարկանիշ ունեցող ամսագրերում: Ինքս պրոֆեսոր Հուսսաինովային առաջին անգամ հանդիպել եմ Հայաստանում, իսկ վերջերս նաև Իտալիայի Պերուջա քաղաքում՝ CIMTEC 15-րդ միջազգային գիտաժողովի շրջանակներում, որտեղ հանդես էի գալիս բանավոր զեկուցումով: Իմ ներկայացրած թեման շատ հետաքրքրեց պրոֆեսորին, ով հենց այդ ժամանակ էլ ցանկություն հայտնեց համատեղ որևէ աշխատանք իրականացնել Տալլինում: Ուզում եմ նշել նաև, որ իմ ատենախոսական աշխատանքի համար Տալլինի տեխնոլոգիական համալսարանը հանդիսացել է որպես առաջատար կազմակերպություն:

Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք ծրագրի արդյունքներից:

- Հնարավորություն կունենամ կատարել բարձր մակարդակի գիտական հետազոտություն, վերապատրաստվել, սովորել աշխատել առաջադեմ սարքավորումներով և մեթոդներով, ծանոթանալ, թե ինչպես են մատուցում հետազոտական ծառայությունները և մասնակցել նոր փորձարարական ծրագրի: Ստացված հիմնարար գիտելիքները հնարավորություն կտան մշակելու կարգավորելի կառուցվածքով նանոչափսի կերամիկական նյութեր՝ գերազանց հատկություններով: 

Ի՞նչ նշանակություն ունեն նմանատիպ ծրագրերը երիտասարդ գիտնականների համար:

- Դրանք կօգնեն երիտասարդներին ամրապնդել և զարգացնել իրենց գիտելիքները համապատասխան ոլորտում, լրացնել առկա հմտությունները և ընդլայնել հետազոտական հորիզոնները, ինչպես նաև շարունակել իրենց կարիերան ավելի վառ գաղափարներով՝ գիտական լանդշաֆտի փոփոխությունների հստակ ըմբռնմամբ։

Մարիետա Զաքարյանը 17 գիտական հոդվածի հեղինակ է, որոնցից 12-ը՝ Web of Science, Scopus գիտաչափական շտեմարաններում ներառված, ազդեցության գործակցով ամսագրերում, 5-ը՝ տեղական ամսագրերում: Ատենախոսական աշխատանքը՝ «‎Մի շարք մետաղների թթվածնավոր միացությունների մագնեզիումա-կարբոթերմ վերականգնումն այրման ռեժիմում և W-Me (Cu, Ni, Ag) համաձուլվածքների սինթեզը)» թեմայով,  իրականացրել է ԳԱԱ թղթակից անդամ, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սուրեն Խառատյանի ղեկավարությամբ: Գիտական հետազոտությունների բնագավառն է մետաղների, համաձուլվածքների, կեղծ և բարձր էնտրոպիական համաձուլվածքների, կերամիկական և կոմպոզիտային նանոնյութերի, պերովսկիտների և հակապերովսկիտների սինթեզը և բնութագրումը, պինդ փուլային ռեակցիաների կինետիկայի և մեխանիզմի ուսումնասիրումը: 

Մոնիկա Երիցյան