Ավետիս Գրիգորյանը ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի Միջնադարյան հնագիտության բաժնի հայցորդ է, միաժամանակ՝ նույն ինստիտուտի գիտաշխատող: Գիտական հետաքրքրությունների [1] շրջանակում են Միջնադարյան Հայաստանի հնագիտությունը [2] և 18-20-րդ դդ․ հայոց պատմությունը: Օտար լեզուներից տիրապետում է ռուսերենին և անգլերենին: Դասախոսում է Երևանի պետական համալսարանի Իջևանի մասնաճյուղում:

    Ավետիս Գրիգորյանն ուսումնասիրում է Սևանի հարավարևելյան ավազանի միջնադարյան հուշարձանները [3]: Անդրադառնում է դրանց հնագիտական համատեքստին և պատմությանը։ Առաջիկայում ևս ցանկանում է շարունակել հետազոտություններն այդ թեմատիկայի շրջանակում։ Կարծում է՝ հեռանկարները փոքր չեն, միայն թե պետք է այդ խնդիրների շրջանակներում գտնել արդիական, գիտական ու հանրային պահանջարկ ունեցող հարցադրումներ ու զբաղվել դրանց ուսումնասիրությամբ։ Մտադիր է հաջորդ տարի պաշտպանել թեկնածուականը։ Գիտական ղեկավարը պ․գ․թ․ Հուսիկ Մելքոնյանն է:

   - Պարոն Գրիգորյան, ի՞նչ նպատակներ ունեք՝ կապված հետագա աշխատանքային գործունեության հետ:

   - Այս պահին առաջնային նպատակ է թեկնածուական ատենախոսության ամփոփումը և պաշտպանությունը։ Հաջորդող նպատակները կապված են ատենախոսությանս շրջանակում քննարկվող Սևանա լճի ավազանի միջնադարյան պատմությանը նվիրված նոր հետազոտությունների իրականացման և Սևանի ավազանում ու Կոտայքի մարզում վերջին տարիներին կատարված ուսումնասիրություններին նվիրված նոր հրատարակությունների պատրաստման հետ։

   - Ո՞ր ուղղությամբ եք մտադիր շարժվել՝ մաքուր գիտության, թե՝ առավելապես կիրառական:

   - Իհարկե մաքուր գիտության, սակայն նաև կիրառական արդյունք ստեղծելու ճանապարհով։ Մեր ոլորտում գիտական ուսումնասիրությունների միջոցով որպես կիրառական արդյունք կարող են լինել հուշարձանների, կամ դրանց առանձին հատվածների հայտնաբերումը, դրանց վերաբերյալ գիտահանրամատչելի աշխատությունների հրատարակումը, որոնք կարող են նպաստել զբոսաշրջության և հանրային կրթության զարգացմանը։ Պեղումների շնորհիվ միջնադարյան եկեղեցիների ու աշխարհիկ այլ կառույցների վերականգնման կամ ամրակայման աշխատանքների նախապատրաստումը, հուշարձանների և դրանց միջավայրի մաքրումը հողի շերտերից ևս կարելի է կիրառական արդյունք համարել։

Վերջին հարյուրամյակներին վերաբերող հուշարձանների և մշակութային լանդշաֆտի հնագիտական ուսումնասիրությունները կարող են նաև արտաքին քաղաքականություն իրականացնող ինստիտուտների համար կիրառական արդյունք ապահովել։ Խոսքը առավելապես վերաբերում է հարևան երկրների կողմից տարբեր հավակնություններին գիտական փաստերով մերժելու կամ պատմական տարբեր իրադարձությունները հնագիտորեն փաստագրելու և վերաիմաստավորելու խնդիրներին։

   - Ո՞վ է գիտության մեջ Ձեր կուռքը: Ինչո՞վ կցանկանաք նրան գերազանցել:

   - Գիտության մեջ կուռքեր չունեմ, բայց կան գիտնականներ, որոնց կերպարը, կարծիքն ու տեսակետները հեղինակավոր են ինձ համար։ Դրանք իմ ավագ գործընկերներն են։ Այդ շարքում կուզեի առանձնացնել հնագետ, պ.գ.թ. Արսեն Բոբոխյանին, ով մեծ դեր ունի դեպի գիտություն իմ ուղու ընտրության և կայացման ճանապարհին։

   - Աշխարհը գնում է գլոբալիզացիայի: Ի՞նչ քայլեր անձամբ Դո՛ւք կձեռնարկեիք Հայաստանի զարգացման և աշխարհին համընթաց քայլելու համար:

   - Կարծում եմ՝ մեր պետական ու ազգային հաջողությունների ու անհաջողությունների հիմքում կրթության և գիտության բնագավառի հաջողություններն ու անհաջողություններն են,  և դա միշտ է այդպես եղել։ Որպեսզի մեր երկիրը կարողանա զարգանալ ու համընթաց քայլել ժամանակակից աշխարհի հետ, պետք է նախ և առաջ որակյալ կրթություն ու առաջադեմ գիտություն ունենալու ուղղությամբ քայլեր անենք, քանի որ 21-րդ դարում մենք այլ ճանապարհ չունենք առաջ գնալու։

   - Ի՞նչ նկատի ունեք՝ ասելով «առաջադեմ գիտություն»:

- Նկատի ունեմ գիտություն, որը զարգանում է ժամանակակից աշխարհի առաջադեմ գիտական տեմպերով, իր խոսքն է ասում միջազգային գիտական հարթակներում։

   - Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ առաջադեմ գիտություն ունենալու համար:

   - Անհրաժեշտ է արդյունավետ պետական քաղաքականություն, գիտության նկատմամբ հանրային վերաբերմունքի փոփոխություն և ներդրումներ։

   - Որքանո՞վ է հայաստանյան հումանիտար գիտության առաջադիմությունը կապված գիտական արդյունքի միջազգայնացման հետ:

   - Սերտորեն է կապված… Միջազգայնացումը կարող է նոր հնարավորություններ բացել։

   - Ի՞նչ քայլեր է պետք կիրառել հայագիտական արդյունքի միջազգայնացման համար:

   - Միջազգայնացման համար պետք է ավելի շատ հրատարակել անգլերեն, համագործակցության նոր դաշտեր ստեղծել տեղի և դրսի գիտնականների միջև, ինստիտուցիոնալ կապեր ձևավորել արևմտյան երկրների գիտական հայտնի կենտրոնների հետ։

   - Երբևէ մասնակցե՞լ եք Ձեր գիտական հետաքրքրությունների շրջանակներում հայտարարված մրցույթների:

   - Այո՛, մասնակցել եմ և շահել։ 2018-2020 թթ․ ընդգրկված եմ եղել «Երկրաքիմիական որոնման մեթոդների փորձնական կիրառությունը հնագիտական թաղված օբյեկտների հայտնաբերման և գնահատման աշխատանքներում»  ԿԳՄՍՆ Գիտության կոմիտեի դրամաշնորհային ծրագիրն իրականացնող հետազոտական խմբում, իսկ այժմ մասնակից եմ «Ջրօգտագործման մշակույթը Հայկական լեռնաշխարհում հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը» [4]  գիտական նախագծին։

   - Ովքե՞ր են ընդգրկված գիտական նախագիծն իրականացնող խմբում:

   - Գիտության կոմիտեի կողմից ֆինանսավորվող Առաջատար հետազոտությունների աջակցության «Ջրօգտագործման մշակույթը Հայկական լեռնաշխարհում հնագույն ժամանակներից մինչև մեր օրերը» գիտական ծրագրի շրջանակներում Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հետազոտողներ Ռ․ Հովսեփյանի /ղեկ․/, Ա․ Բոբոխյանի, Լ․ Աբրահամյանի, Տ․ Դալալյանի, Բ․ Գասպարյանի և Ա․ Սարատիկյանի հետ համատեղ առաջիկա հինգ տարիների ընթացքում հետազոտելու ենք Հայաստանի ջրաբաշխական համակարգերը (ջրանցքներ, ջրամբարներ, ջրաղացներ և այլն) և ջրօգտագործման մշակույթի տարբեր հարցեր։ Թեմայի վերաբերյալ նախատեսում ենք հոդվածներ հրատարակել ոչ միայն հայաստանյան հանդեսներում այլ նաև անգլերենով՝ միջազգային հեղինակավոր պարբերականներում։

   - Ի՞նչ աշխատանք եք իրականացնում նախագծի շրջանակներում անձամբ Դուք:

   - Նախագծի շրջանակում հետազոտություն եմ իրականացնում միջնադարյան Հայաստանի ջրամատակարարման համակարգերի, Հայաստանի ծովապատ վանքերի և լճային նավագնացության, միջնադարյան ջրաղացների և դրանց հնագիտական միջավայրերի վերաբերյալ։

   - Ի՞նչ խնդիրների է բախվում հայցորդը կամ ասպիրանտը գիտական մրցույթների դիմելիս:

   - Հիմնական խնդիրը, կարծում եմ՝ փորձի պակասն է, ինչը կարելի է լրացնել ավելի փորձառու գիտաշխատողների հետ համագործակցության միջոցով։

   - Իսկ ո՞րն է Ձեր կյանքի կարգախոսը:

   - Պետք է ամեն մեկը փորձի իր ոլորտում իր աշխատանքը լավ անել ու իր միջավայրն ավելի լավը դարձնել։ Միայն այդ ժամանակ է հնարավոր մտածել կամ խոսել աշխարհը փոփոխող գլոբալ քայլերի մասին: 

   Հղումներ

1. Հրապարակումների ցանկը՝ https://yerevan.academia.edu/AvetisGrigoryan
2. Ասատրյան Գ․, Գրիգորյան Ա․ 2020, Մաքրավանքի խաչքարերը (XII-XIV դդ․) / THE CROSSTONES OF MAKRAVANK (XII-XIV CENTURIES), Պատմություն և մշակույթ, Հայագիտական հանդես, № 1, էջ 176-184՝  https://www.academia.edu/43561380/Մաքրավանքի_խաչքարերը_12_14_րդ_դդ_THE_CROSSTONES_OF_MAKRAVANK_XII_XIV_CENTURIES_ 
3. Գրիգորյան Ա, КНЯЖЕСКАЯ РЕЗИДЕНЦИЯ СОТК: ИСТОРИЯ И ПАМЯТНИКИ / PRINCE RESIDENCE SOTK: HISTORY AND MONUMENTS / ԻՇԽԱՆԱՆԻՍՏ ՍՈԹՔԸ․ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԸ,  2021թ., Պատմաբանասիրական հանդես, № 1, էջ 125-144՝ http://www.academhistory.am/images/Patmabanasirakan_handes/2021-1.pdf  
4. Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության պայմանագրային (թեմատիկ) ֆինանսավորման շրջանակներում առաջատար հետազոտությունների աջակցության գիտական թեմաների հայտերի ընտրության մրցույթի արդյունքում ֆինանսավորման երաշխավորված գիտական թեմաների ցանկը հաստատելու մասին ՀՀ ԿԳՄՍՆ նախարարի հրամանը՝ http://scs.am/files/hraman-1690a2-11.10.2021.pdf 

   Հերմինե Օհանյան