Սեդա Տիգրանյանը ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի ասպիրանտ է: Աղբյուրագիտական հետազոտություններ է իրականացնում 13-14-րդ դարերում իսլամական հասարակության ներսում տեղի ունեցած գործընթացների ու զարգացումների վերաբերյալ: Ուսումնասիրությունն օգտակար է համարում նաև ներկայում Հայաստանի հարակից պետություններում քաղաքական իսլամի դրսևորումների գնահատման տեսանկյունից։

Սեդա Տիգրանյանն իր հոդվածներում անդրադառնում է Հիսուս Քրիստոսի կերպարին [1] մուսուլմանական  միջնադարյան աղբյուրներում: Իսլամական սկզբնաղբյուրներն են՝ Ղուրանը, հադիսները, իսկ միջնադարյան մուսուլմանական աղբյուրներից առանձնացնում է Իբն Թայմիայի «Քիթաբ ալ-Ջավաբ» [2] աշխատությունը։ Ձգտելով աղբյուրի համակողմանի ուսումնասիրության՝ իր առջև նպատակ է դրել՝ թեմային վերաբերող գիտական աշխատանքներն ուսումնասիրելիս հիմնականում օգտվել ո՛չ միայն և ո՛չ այնքան խորհրդային շրջանի աշխատություններից, որքան արևմտյան հետազոտողների հոդվածներից, որոնք տեղ են գտել միջազգային վարկանշային ամսագրերում։

- Իբն Թայմիայի և նրա աշխատանքների ուսումնասիրման [3] տեսանկյունից կցանկանայի առանձնացնել Նոթինգհեմի համալսարանի պրոֆեսոր Ջոն Հուվերի [4] անունը, ով զբաղվում է իսլամական գիտություններով [5]: Ուսումնասիրում է Իբն Թայմիայի գործունեությունը, աստվածաբանական և փիլիսոփայական հայացքները, դրանց դերը իսլամի պատմության մեջ, ինչպես նաև նրա գաղափարների ազդեցությունը նոր և նորագույն շրջանում, դրանց իրականացման դրսևորումները։

- Անհրաժե՞շտ է արդյոք հետազոտության ընթացքում "Scopus" [6], "Web of Science" [7] գիտատեղեկատվական շտեմարաններում հաշվառվող ամսագրերի [8] հոդվածներով առաջնորդվելը:

- Խիստ անհրաժեշտ է: Միջազգային մակարդակում մրցունակ գիտական արդյունք ստեղծելու համար կարևոր է արևմտյան աղբյուրների ուսումնասիրումը։ 

- Ինչո՞ւ է կարևոր հոդվածներ հրապարակել վերոնշյալ պարբերականներում:

- Մեզ համար ցավոտ, կենսական կարևորություն ունեցող հարցերը գիտության լույսի ներքո աշխարհին ներկայացնելու համար:

- Ի՞նչ հնարավորություններ կբացվեն հայագիտական մտքի համար:

- Միջազգայնացնելու, իսկ արդյունքների կիրառելիության դեպքում՝ Հայաստանում գիտությունը ներդրումների համար գրավիչ դարձնելու։ Կարևոր է համապատասխանել ժամանակակից աշխարհի գիտական չափանիշներին, նպաստել արտերկրի գիտնականների հետ սերտ համագործակցության հաստատմանը:

- Հայաստանյան ի՞նչ աղբյուրներ եք ուսումնասիրել Ձեր հոդվածները գրելիս:

- Լուսաբանվող խնդիրների ու հարցերի վերաբերյալ հայաստանյան աղբյուրներում համապարփակ աշխատություններ չկան, սակայն հարկ է նշել, որ հայ արևելագիտությունը բազմիցս անդրադարձել է իսլամի քաղաքական, գաղափարական, մշակութային, սոցիալական առումներին: Ուստի իմ հետազոտություններն իրականացնելիս ուսումնասիրել եմ արաբագետներ Նիկոլայ Հովհաննիսյանի, Դավիթ Հովհաննիսյանի, Արաքս Փաշայանի, Հայկ Քոչարյանի, Սարգիս Գրիգորյանի, Սոնա Տոնիկյանի և այլոց աշխատանքները: Նաև հետևում եմ «Բուն» գիտամշակութային հիմնադրամի կազմակերպած և հետաքրքրություններիս շրջանակներին առնչվող քննարկումներին, հաղորդումներին, ուսումնական տեսաշարերին։

- Գիտեք անգլերեն, ռուսերեն, արաբերեն, թուրքերեն (սկսնակ): Նպատակ ունեք նաև գերմաներեն սովորելու: Կարո՞ղ եք օրինակով ցույց տալ, թե ինչ առավելություն է տալիս օտար լեզուների իմացությունը: 

- 2020թ. փետրվարին գիտաճանաչողական այցով Արաբական Միացյալ Էմիրություններում էի։ Վերադառնալիս օդանավում ծանոթացա արաբ գործարարի՝ Աբդուլ Սալամի հետ, ով առաջին անգամ էր գալիս Հայաստան։ Զրուցում էինք արաբերենով, ես՝ գրական, նա՝ բարբառով։ Հաշվի առնելով գրական արաբերենի և բարբառային ճյուղերի տարբերությունները՝ մեկնելուց առաջ ուսումնասիրել էի այդ երկրի բարբառը, սովորել միայն այդ բարբառում կիրառվող բառերը, ուստի զրույցի ընթացքում ինքս էլ չնկատեցի, թե ինչպես գրական լեզվից անցում կատարեցի բարբառին։Նշեմ, որ մոտ երեք ժամ տևած զրույցը լեզվական հաղորդակցության առումով օգտակարությամբ հավասար էր մեկ ամսվա լեզվի պրակտիկ դասընթացի։ Ինչ վերաբերում է զրույցի բովանդակությանը, դարձյալ շահեցի, քանի որ խոսում էինք իսլամի և քրիստոնեության, մուսուլմանների կրոնական ընկալումների, իսլամի ներսում տեղ գտած տարբեր ուղղությունների, քրիստոնյա և մուսուլման աստվածաբանների՝ դեռ միջնադարից սկսած դավանաբանական վեճերի մասին: Հաջողված զրույցից, ավելի ճիշտ է ասել՝ բանավեճից հետո զրուցակիցս դրական կարծիք արտահայտեց և հաստատեց, որ անպայման Հայաստանում ներդրում է անելու։

- Ինչո՞ւ է կարևոր թեկուզ կարճաժամկետ ուսումնառությունն արտերկրում:

- Վերոնշյալ եռօրյա այցի ընթացքում եղել եմ Մասդար և Խալիֆա համալսարաններում, ծանոթացել գիտական տարբեր ոլորտներում արձանագրված առաջընթացին ու ձեռքբերումներին։ Ճանաչողական բնույթից զատ այցն ինձ համար մասնագիտական և լեզվական պրակտիկայի առումով մեծ կարևորություն ուներ։ Արաբական երկրում գտնվելը, մշակույթին, միջավայրին հաղորդակից լինելը, լեզվակիրների հետ անմիջական շփումը ինձ համար  ոչ միայն մասնագիտական անգնահատելի փորձ էր և հաղորդակցման հմտությունները հարստացնելու միջոց, այլև մեծ հաճույք ու բավականություն։ Օտար լեզու սովորելիս պրակտիկ գիտելիքներ ձեռք բերելու, տվյալ լեզվական հանրույթին հատուկ լեզվամտածողության յուրահատկությունները հասկանալու առումով խիստ կարևոր է համապատասխան երկրում ուսումնառությունը։ Իմ պարագայում այն կարճաժամկետ էր, բայց շատ հագեցած:

- Կներկայացնե՞ք Ձեր մանկավարժական գործունեությունը:

- Սկսել եմ դասավանդել Հայ-ռուսական համալսարանում սույն թվականի փետրվարի 7-ից։ Կարդացվող դասընթացներն են հանրալեզվաբանություն, բառագիտություն, արաբերենի ոճաբանություն, քննադատական մտածողության զարգացում։ Ձգտում եմ անել հնարավորինը, որպեսզի իմ ուսանողներին զինեմ մասնագիտական գիտելիքներով, հմտություններով ու կարողություններով: Փորձում եմ նրանց ապահովել ոչ միայն տեսական, այլև պրակտիկ գիտելիքներով, նպաստել, որ ուսանողները լինեն քննադատաբար մտածող մասնագետներ, կարողանան ճիշտ աշխատել իրենց ձեռք բերած մասնագիտական գիտելիքների հետ՝ հետագայում գիտական ժառանգությունը կիրառական նշանակություն ունեցող արդյունքով համալրելու համար։

- Կապված հետագա աշխատանքային գործունեության հետ՝ ի՞նչ նպատակներ ու հետաքրքրություններ ունեք:

- Ծրագրում եմ հետազոտություններ կատարել նոր և նորագույն ժամանակներում իսլամական աշխարհում տեղի ունեցող գործընթացների ուղղությամբ: Մեր տարածաշրջանի համար սա արդիական հարց է: Այս կտրվածքով միջազգային հարաբերությունների ուսումնասիրությանը կնպաստեն իսլամագիտության, միջնադարում արաբամուսուլմանական քաղաքակրթության վերաբերյալ իմ հետազոտությունները։ Զուգահեռ սովորելու եմ նաև ծրագրավորում։ Հնարավոր է՝ երկու մասնագիտություններից ծնվեն նոր գաղափարներ, կատարվեն միջգիտակարգային հետազոտություններ։

Հղումներ

1. Սեդա Տիգրանյան, «Իսան և «Սուրբ Երրորդության» դավանանքը Ղուրանում և Սուննայում», Արաբագիտական ուսումնասիրություններ, 2019թ․, http://publications.ysu.am/wp-content/uploads/2019/12/S.Tigranyan.pdf:
2. Սեդա Տիգրանյան, «Քրիստոսի աստվածային էության և «Սուրբ Երրորդության» դավանանքի մերժումը Իբն Թայմիայի (1263-1328) «Քիթաբ ալ-ջավաբ» աշխատության օրինակով», Արևելագիտության հարցեր, 2021թ․, http://publications.ysu.am/wp-content/uploads/2022/02/3Ar_Tigranyan-S.pdf .
3. Jon Hoover, "Law, Justice, and Grace: Ibn Taymiyya (d. 728/1328)on the Gospel’s Relation to the Torah", University of Nottingham, United Kingdom, https://er.ceres.rub.de/index.php/ER/article/view/9466/9000?fbclid=IwAR3LFGC7nb6BvI63-jb-E8erpJl3P2-33cwkhGd3s-_Dnk15PL78uPMbYT0.
4. Jon Hoover, University of Nottingham, Department of Theology and Religious Studies, Faculty of Arts, Associate Professor of Islamic Studies, https://www.nottingham.ac.uk/humanities/departments/theology-
   and-religious-studies/people/jon.hooverfbclid=IwAR2vj2wzzvEjeQRF2GZKbdPfEwTBaVfMBsHr1foa
   E0tyNnVdWGKP63Sw3ak.
5. Jon  Hoover, "Islamic  Universalism: Ibn Qayyim al-Jawziyya’s SalafiDeliberations on the Duration of Hell-Fire", The Near East School of TheologyBeirut, Lebanon, January 2009, https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1478-1913.2009.01260.x?fbclid=IwAR2EY6yTztNMe4XUeR0rEz-l-54lunG1u1V-ZQwedoIZfubWcyNJghxyYKo.
6. Scopus is Elsevier’s abstract and citation database launched in 2004. It covers three types of sources: book series, journals, and trade journals, https://service.elsevier.com/app/answers/detail/a_id/15534/supporthub/scopus/#tips.
7. Web of Science is a website that provides subscription-based access to multiple databases that provide comprehensive citation data for many different academic disciplines, https://clarivate.com/webofsciencegroup/solutions/web-of-science/.
8. "Scimago"-ն ցուցադրում է 1996թ.-ից ի վեր "Scopus" տվյալների բազայում թվարկված ամսագրերի գործունեությունը: Ապահովում է ազատ հասանելիություն, ներկայացնում է երկրների հրապարակումների վարկանիշները, https://www.scimagojr.com/journalrank.php?fbclid=IwAR2FYXQ_8CJCvbAQu2ldI6E2bXqPNsyT6B50WFEFVO5LfHOBGuAsCCFKPeM:

Հերմինե Օհանյան